KA NUN HI HNEH HARSA KA TI FO THIN

          Thu leh hla thiam tak nih hi ka thil châk berte zinga mi a ni. Nasa taka ka inzir chung pawhin ka hlawhchham leh fo thin. Ka chak lohna lai tak nimahse, bânsan tumna erawh ka nei ngailo. Thu leh hla thiam tak takte leh mithiam tak takte karah, Themtlêng tê zâwk anga inrawlh ve chhên hi ka bânsan hun chuan, ka lei taksa chu vaivutah a kir leh ta tihna a ni ang! Chuvangin, ka damlai hi chuan Themtlêng tê zâwkah ka tang reng mai nânge!

KA NUNAH HIAN

Lâkluh tur aiin paihchhuah tur ka ngah zawk a;
          Chhuan tur aiin siamthat tur nen.

Lawmthu sawi aiin vuivaina ka ngah zawk a;
          Hlim aiin lungngaihna.

A duhzâwng ni lovin, ka duhzâwng ka thlang thin a;
          Ka thatna tur emaw ka lo tih thinte kha harsatna min thlentu mai an lo ni si.

Pêk aiin lâk a tam zawk a;
          Thawhchhuah aiin hmanral.

Sengkhâwmtu aiin thehdarhtu ka lo ni a;
          Tipungtu aiin tikiamtu.

Hnungtawlh aiin hmasâwn ka harsat a;
          'Hnehtu' ni lovin, 'Hneha' ka lo ni leh thin.

Hmalam ka pan laiin hnunglamin min lo au va;
          Thiltih that sawi tur nei si lovin ka hawikir leh thin.

Chhuan tur nei si lovin ka chapo va;
          Keimah leh keimah ka lo inbum a ni reng si.

Hmangaihna aiin huatna a lian zawk a;
          Duhsakna aiin itsîkna nen.

Beiseina aiin beidawnna a lian zawk fo va;
          Rinna aiin rinhlelhna nen.

Chona aiin hlauhna thinlung a lian zawk fova;
          Huaisenna aiin dawihzepna thinlung nen.

Phûrna aiin hrehna ka nei lian zawk a;
          Châkna aiin huphurhna.

Thawkrim si lovin hahdam ka lo tum a;
          Thawkchhuak si lovin thawh loh rah seng ka lo tum thin.

Nungchang tha pho chhuah tur aiin zia thup tur ka ngah zawk a;
          That ka tum poh leh ka sual hnai hi a ni ringawt mai.

'Tha' tih aiin 'Ho' tih ka ngah zawk fova;
          A tam zawk apiang a tha zawkin, a dik zawk emaw ka ti fo thin.

'Mamawh' aiin 'Duhzâwng' ka ngah zawk a;
          'A tha' aiin 'A mawi' ka thlang zawk fo thin.

Ka sualna aiin ka thiltih thatte ka hmu lian zawk a;
          Inngaihtlâwmna nun aiin chapona thinlung ka nei lian zawk fo.

Dawhthei a tul laiin ka nghâkhlel a;
          A lo thlen veleh nakin atan ka khêk leh si thin.

Beiseina chu rinhlelhna in a nuai bo fova;
          Theihna pawh tlin lohnain.

Ni a ka hriatte pawh hi a lo ni vek kher lova;
          Ni lova ka hriatte pawh an lo ni zawk fo thin.
          
Hmalam ka thlir aiin hnunglam ka hawi châng a tam zawk fova;
          Tlûklehdingâwn ka fâwm.

Ka nuna thil awm hi hneh ka tum laiin, chu thil chuan min hneh zawk fo va;
          Ka duhzawng ni lovin a duhzawng min tih tir leh thin.

Ka nun hi zahpuiawm tak a ni!!!

Eng tikah nge ka nun hi hneha ka thunun theih ang?
          'Tunah' aiin 'Nakin' a chak zawk fo si.

          "Hnehna Hlado" chham tur chuan, mi sâng tam tak aiin, mahni inhneh hmasak a lo ngai a; Mahse, a va har si em!

"Ka buante hi tisa leh thisen a ni si lo"

                    HLAWNCHHING

TLAI FO HI

                         TLAI FO HI

1. Tlai fo hi chu chhungkaw inkaihhruai dan thalo (disfunction) zia pakhat a ni.

2. Mi tuanmuang apiang an tlai thin chuang lova, mi tuanrang fe fe tlai reng a awm theih tho.

3. Tlai bik fo hi chu midang/thawhpuite zah lohna pakhat a ni.

4. Tih loh/ Kal loh hreh si, kal peih bawk silo-te hi an tlai thin.

5. Tlai duh hauh lo hi chu an tlai lo mai thin niin a lang. Tlai pawisa lo chu an tlai zel mai.

6. Tan hun sawn tlai pawh hian a tlaia te chu an tlai reng tho thin.

7. Tlai lo turin hmanhmawh phili kher a tul chuang lova, mi hmanhmawh phili chungte zingah tlai an awm tho. Hun 'manage' thiam a tul.

8. Chhuanlam chu a awm zel, mi 'sincere' an tlai reng ngai lo.

9. Tlai reng maite hi mi rilru hrisel lo an ni thei bawk.

10. Tlai fo mai te hi planning felfai tak nei lêmlote zingah an chhiar tel theih tho awm e.

          Chuvang chuan, kan thiltihna rêng rêngah tlai nih hi i tum lovang u. Tlai loh hi hmasâwnna kawngte zinga rahbi pawimawh tak pakhat a ni tih hi i hre reng ang u.

                    HLAWNCHHING

MANGTHA 2015

          Vawiin Dt.31 Dec 2015 hian, kum 2015 chhûnga ka kum khat hringnun ziahna Lehkhabu chu keu zawh a ni dâwn ta reng mai. A lunglenthlâk dâwn mange ! Kum bul atanga ka thiltih zawng zawngte a mal tê têa ka chhiar lêt hian ka lâwma, ka hlim êm êm rualin, Pencil-a ziah chu nise a phêk tlêm azâwng chu ka nâwt reh duh ngei ang!

          Pathian leh Kohhran bêl thei tur leh, phâk ang tâwka a rawng bâwl ve thei tura hun tha tak min petu Pathian hnenah lawmthu ka sawi a. Thinlung thianghlim tak min pêk avangin ka lawm a, dam hlutzia ka hriatthiam theih nan ka chungah natna min thlen a, rinawmna hlutzia ka hriatchian lehzual nan phatsantu min pe a. Humsual dâi tura ka ke ka pên lai paw'n midangte tana malsawmna ni tura min la hmang duh kha ka ngaihtuah lêt hian ka hnuk a ulh thin.

          Thian tha, min hmangaihtu min pêk zozai te avangin ka lawm a. Mangan laia min tanpuitu, min hnêmtu thenrualte leh thenawm khawvêng tha tak tak min pêkte leh kalsualna laka min vêngtu Kohhran ho min pêk avangin ka lawm e. Nu leh Pa thlazar hnuaia khawsalo tih pawh lang miahlo khawpa min uap lum turin thenawm khawveng nu leh pa tha tak tak min pêk avang pawhin ka lawm e.

          He khawvel ngaihah mifing leh mithiam nilo mahila, rawngbâwlna kawng hrang hrang min hawnsak a. Kohhranah leh khawtlângah mawhphurhna, chanvo hrang hrangte pêk ve ka ni a, tlinglo ka va inti thin tak êm! Kei aia tling leh tha an tam vei nen, "Engah nge kei kher, thiamna leh tlinna rêng neilo hi, chu mawhphurhnate chu ka koa nghah a nih tâk mai le?'' tia ka ngaihtuah chang chuan, insitna leh inthlahrunna hlirin ka khat thin. Mahse, Pathianin a rawngbâwl turin min duh a, min thlang a, ka theihtâwk tlem hle mahse, a tana hlân lêt ve turin min duh a ni tih ka hriatchian êm avang leh, min kalsan ngai dawn lo a ni tih ka hriat avang erawh chuan ka thla a muang leh thin. Kaihhruai ngai êm êm zawk hi hruaitu dinhmunah hlânkai ka ni a, memberte kaihhruai thiam har ka va ti thin tak êm! He khawvel finna man thiam phalo, mi ningkhâwng hre ve tura he dinhmun min hlângkaitu Pathian leh rualpawl ve thei tura min duhsaktu ka rawngbawlpuite chungah ka lawm a. Kawng engkimah fuihna leh thurâwn tha tak tak te pêa min tawngtai sak thintu, ka chhûngte leh ka thiante chungah ka lawm êm êm bawk a ni. Ka theihna, finna leh thiamna ringawt chuan a tlinlo tih ka hria a, hêng ka mawhphurhnate hi Pathian thatna leh ka rawngbawlpuite min tâwiâwmna avâng chauha tihlawhtling thei ka ni tih ka hriat hian ka tan chu aia lawmna nasa chu a awm dawn chuang em ni?

          2015 hian ka hriatreng tur thil min va hnutchhiah hnem malh malh êm! Retheihna hi malsâwmna a ni tih min hrilhrûk avangin ka lawm a ni. Beiseina thar min siam a, vannei ta riaua inhriatna min pe bawk a. Nang pawh ka theihnghilh phah ang che tih hial tur khawpa tam malsawmna min vûr hi ka lawm rual rualin, "Isu, nang ka theihnghilh che ai chuan ka engkim chân hi ka la duh cheu a, ka duh ang a, ka duh reng bawk ang".

          Chhûngkua tha tak min pe a, Nu leh Pa, U leh nau min pêk avangin ka lawm e. Nu leh Pate nena dam taka kan inhmukhâwm a, min la dampui tak te hian asin lawmna mittui ka biangah sur tir hnem thin! Ka pa Proffessor a ni lova, ka nu lah khawvela nu entawntlâk ber a ni hek lo. Mahse ka tâna khawvela ka nu leh pa chhuan ber leh ka entawn ber an ni a, an ni reng ang. Lawmna tura ka hriat phâk miah loh min ngaihtuah tir avang ringawt pawh hian ka lawm a, ka lawmna chu nang i ni a, ni kumkhua se ka duh.

          Thlanmualah mi tam tak vuiliamin an awm mêk. Kan chhûngkua ah ngei pawh thihnain thla a zâr a. 30.11.2015 zan dar 11.00 pm khan ka u Ngûnbika chuan thihna awm tawh loh naah min kalsan ta! Thihna hi midangte ta tûr ah ka lo ngai thin a, kan ta pawh alo ni ve tho mai tih min hriat thar tir leh avang pawhin ka lawm e; he kan u thihna atang hian i ropuizia min hriat thar tir avangin. Thi theilo ila nang kan hre dawn si lo che a. Lalpa, kan thatna tura i remruat a ni tih pawm thiam thei turin kan thinlungah thu rawn sawi ang che. Mi tha tak tak leh mifel tak takte mual an liam mêk lai hian kei, mi thahnemngai lo ber mai hi, engvangin nge tun thleng hian nungdama ka la awm le? Lalpa, i zahngaihna vâng chauh a lo ni. "Tihborala ka awm lo hi Lalpa zahngaihna a lo ni".

          Kumin hian kan chhûngkua hian i malsawmna kan va dawng nasa tak êm! Ka nu leh pate an eizawnnaah an thawh rah malsâwmna i vûr a, ka u leh naute an eizawnna leh an zirnaah hlawhtlinna i pê a. Kei ngei pawh hi rualawt bik lova min siam avangin ka lawm e. "Heti taka i tana tlinglo leh  thahnemngai lo hi engvangin nge i malsâwmna min la vur cheu?" tih hi ka zawhna leh ka zawh tawp theih loh tur  a ni. I hnêna ka dil zawng zawng hi nei ila, nang ka ngai lo ang che. Ka hlima, ka lawm zia hi sawifiah thiam ila, damchhung sawi tling ka nei ngei ang.

          "Aw Lalpa, i malsâwmna hlu kan engkim chungah a lang.
          I thu lo chuan kan nunna hlu kan neih zawng nen a ral ang.
          Kan fak a che, i malsâwmna kan hmuh hian".

          Kum bul ata ka thiltih apiangah, "ISUA NISE ENGTIN NGE A TIH ANG?" tih thu tê mai hian min hruai a, kumtawp min hruai thleng ta reng mai! Ka lawm e, ka'n ti leh pek teh ang. "Mihring hi enge maw a niha i hriatreng thin a, mihring fapa pawh hi tunge maw a niha i kan thin ni?"

          Phâk ang tâwka i hnung ka zui ve thin na te kha ka va in duhkhawp lo hnuhnawh êm! Hunin a her liampui ta si. Theih nise, heti chauh lo deuh hian i tan ka hun min pêk te kha ka hmang tha tur! "Khâng hun ral ta zawng zawngte kha kohkir leh theih ni sela, ko kirin chhandamtu hnenah lawm takin ka pe vek ang".

          2015, thil theih anih ngai chuan, kum maktaduai tam liam hnuah pawh, eng dinhmunah pawh ding ila, eng harsatna pawh tâwk dawn ila ka la rawn zin leh duh ngei ang.

                  
                    MANGTHA 2015.

                    HLAWNCHHING

ICE NUMBER

                    ICE NUMBER

          Bawihsawm ngaia chesual palh thei vek kan ni. Tawng theilo leh kut-ke che thei lovin kan awm palh thei a, tuma bawihsawm lohvin khawilai kawmkârah emaw kan ruang an chhar palh thei. Zin kawngah kan chesual palh thei vek bawk. Heng hi ka chungah a thleng ve lovang ti thei tumah kan awm lo.

          Chutiang hunah chuan, nangmah ngaihven hmasa bertu chuan a hmelhriat si loh che chuan, i Cellphone atangin tunge i nih tih leh tute nge i chhûngte hriat a tum ang. Thenkhat chuan, Nu, Pa, Mama, Mami, etc. ti ringawt tein kan Cellphone Directory-ah kan chhûngte hming kan chhinchhiah mai thei. Hnamdang zingah tawhsual tâwk ta ila, emergency duty leh Police ten phone hmasak nachâng an hre hauh lo vang.

          Hetiang thil hi tu chungah pawh thleng thei a nih avangin khawvel puma emergency service-a duty-te chuan inthurualin mi tin hriat thiam theih tur Code an ngaihtuah chhuak a. Chu chu hawrawp pathum (3) chhinchhiah awlsam tak, 'ICE' tih hi a ni. An rawtna chu ICE (In Case of Emergency) Number a ni. I Cellphone-ah chuan nangmah hnaih bertu i chhûngte number pathum vel hming bulah 'ICE' tih hi dah la, tawhsual i tawh hunah, chumi number ah chuan an phone mai dawn a ni.

          Hei hi khawvela mi pangngai chin chuan reilo têah an hre vek dawn niin a lang. Tichuan, nang pawhin, midangte tawhsual tâwk i bawihsawmin an Cellphone-a ICE Number atangin rang takin an chhûngte i zawn sak thei dawn a ni.

                    HLAWNCHHING