Wednesday, 31 January 2018

FULL MOON DANGLAM - "BLUE MOON"

FULL MOON DANGLAM - "BLUE MOON"

                                                HC Lalramdina


          "Blue Moon" tia mithiamten a hming an phuah chu, kum 150 kalta khân a lang tawh a. Kum 1866 March thla khân Full Moon vawihnih a lo awm tawh a, a hnuhnung zâwk chu March 31.1866 zân khân a ni.



          Chutiang, thla khata Full Moon vawihnih awm chu, kumin 2018 January thlaah hian a rawn thleng leh mêk a. January ni 1 (Ram țhenkhat tân January ni 2) khân Full Moon vawikhatna chu kan lo hmu tawh a, zanin, January 31.2018 zânah hian a vawihnih nân a rawn thleng nawn leh mêk a ni. Hetianga thla khata Full Moon vawihnih awm hi mithiamte chuan, "Blue Moon" an ti a, lei a rawn hnaih lai ber a nih dâwn avângin "Super Moon" an ti bawk a ni. Âwk-in a pumin a lem dâwn avângin a êng sen phût dâwn bawk avângin, "Blood Moon" an ti bawk. Thlain lei a hêla a hniam ber/hnaih ber hun (Km. Nuai 3.56 a hnâi), a len ber hun leh a ên ber zân a ni dâwn bawk a ni. Hei vâng hian Thla khi 14% in a lang lian ang a, 40% zetin a ên belhchhah ang a, hemi hun chhûng hi minute 77 chhûng a nih tûr thu an sawi bawk a ni.

          Blue Moon lo thlen leh hun tûr hi December 31, 2028 ah daih a ni tawh dâwn a, chumi zawh chuan January 31. 2037 ah daih a lo thlen leh tûr thu mithiamte chuan an sawi a ni.



          Zanin Blue Moon chu kan chhûngkuain kan en ve a, Âwk-in a lem zawh lai vêl hi zân dâr 6:30pm vêl a ni. A lem zawh hian Thla khi a sen phût mai a, Camera țha tâwk neih a châkawm ve khawp mai.


                         HLAWNCHHING

Monday, 29 January 2018

"JERUSALEM" - KHAWPUI NGAIHNAWM CHU

"JERUSALEM" - KHAWPUI NGAIHNAWM CHU (Thu ngaihnawm)

                                                HC Lalramdina


          Tûn hnaia khawvêla chanchin ngah takte chu US President, Donald Trump leh North Korea President, Kim Jong Un te hi an ni âwm e. An inkâr boruak țhat loh ziate pawh kan hre fur âwm e. Khawvêl mipuite tîtî ber pawh a ni a, engtin nge an inkâr boruak hi a awm zêl ang tih hi khawvêl mipuite ngaihchân ber pawh a ni. Chutih mêk lai chuan, Jerusalem khawpuiin chanchin ngaihnawm tak a lo nei ve mêk bawk a. Khawvêl mitfûkna ber a ni chho mêk a ni. Jerusalem khawpui hian eng ang chanchin ngaihnawm nge a neih tih tûn țumah hian ka rawn chhawp chhuak dâwn a ni.



          US President, Donald Trump-an N.Korea sâwrkâr nên khawvêl tirâlți khawpin boruak an siam a. Chu an inkâr boruak sâng tak luahlân lâwp khawpin 6.Nov.2017 a Donald Trumpa'n Jerusalem chu Israelte khawpui (Capital) a a pawm thu a puan ațang khân khawvêl mitfûkna leh hawilam a dang ta țhup mai a, Jerusalem lam an hawi ta țhup mai le! Trump-a hian USA President tûr thlanna tûr, election campaign âu hlaah, Presidênt atâna thlan tlin a nih chuan Israelte khawpui atân Jerusalem hi puan a nih tûr thu a lo tiam tawh kha a ni. He a thutlûkna a puan ațang khân, Middle East mai nilo, khawvêl hmun hrang hranga Islamic hote chuan, Trump-a thupuan duh lohna lantîrin buaina nasa tak an chawk chhuak ta luai luai mai a ni. Hmânlai ațangin Jerusalem hi Middle East mite tân hian eng chiah nge maw a lo nih chu le?


JERUSALEM :- Jerusalem hming awmzia chu "Lungphûm" emaw "Remna Khawpui" tihna a ni a. A hming hmasa chu "Erusalima" a ni. Jerusalem hi mak tak maiin History leh Thuthlung hlui Theology laipui a ni a. Mediterranean tuipui ațanga mêl 30-a hla, Tuipui thi ațanga mêl 14-a hla, Bethlehem Hmârchhak ațanga mêl 5-a hlaa awm a ni. Jerusalem hi khawvêla khawpui upa berte zînga mi a ni a, Bible-a kan hmuh theih chinah hmânlai Mesopotamia rama, Kanan mite chênna leh hnamzia hmanna hmun a ni. A bul vêlah hian khawpui mawi tak tak a tam avângin sakhaw hmun pawimawh atân pawh a remchâng hle a. Kum zabi 8-na lai ațang tawh khân sakhaw hmunpui leh khawpui pawimawh tak, Juda lal ram tâna hmun pawimawh ber a lo ni tawh a ni. Lal Davida'n khawpui hmunpuiah a siam thu Bible-ah kan hmu a ni (II Samuela 5:6). Solomona pawhin tah hian Temple pawh kha a sa ta a ni (I Lalte 5). Jerusalem hi Gihon ațangin BC 4500 vêl ațang khân a lo in dinchhuak nia sawi a ni a. BC 1010 vêl khân Lal Davida khawpui tia koh niin, Israelte thinlung luahtu a ni zui ta zêl a ni.

          Jerusalem khawpui hi hmânlai ațang tawhin tûn hun thleng mai hian khawpui hmingthang tak a nih rualin, hliam na tak tak a tâwk zing hle mai a. Vawi 2 tihchhiat a ni a, vawi 23 hnehin an awm a, vawi 52 beih a tâwk a, vawi 44 lâk lêt a tâwk bawk a ni. Jerusalem hlui (Old Jerusalem) lam kulhbang khu kum 1541-ah an siam a. 1948-ah Jerusalem khawpui chu East leh West in an țhen ta phawk a ni.

          Jerusalem khawpui hi tûn hnai mai kum 83 chhûng ngawt pawhin awpbehna hrang hrang vawi 5 a tâwk a. Turkish, British, United Nations, Jordan, a tâwpah Israel war of Independent leh Six Days War hnu ațangin Jerusalem chu Judate kutah a lo awm leh ta a ni. Chutih lai chuan, Jerusalem khawchhak lamah chuan Palestinian-te buk takin an awm bawk a. Jerusalem-ah hian boruak lian tak chênchilh tlattu Judaism leh Palestinian-te inkâr țhalo hi a awm reng a. He boruak pahnih chênchilh tlatna avâng hian buaina reh theilo leh inthahna/inphilna thâwm reh lo hia châmbâng reng a ni. Hêng thil avâng hian khawpui mawi tak leh hmingthang tak ni mahsela, khawpui râlți leh țihbâiawm tak a ni ve reng thung a ni.

          Jerusalem hi Six Days War hnu, kum 1967-ah khân insuihkhâwm lehna (Reunification) an nei a. Rorêltu pahnih, Israel District Jerusalem leh Palestinian Governorate Jerusalem - in a awm ta a ni. Jerusalem Municipality Body hmangin inenkawlna an nei a, Mayor Council hi pahnih, Israel Mayor Nir Barkat (Likud) leh Palestinian Mayor (East) Zaki Ghul Critular. Jerusalem ah hian mihring 887,652 an chêng a, Juda hnam 64%, Arab 35%, a dangte 1% (2016) an chêng a ni. Jerusalemah hian sakhaw lian zual bîk 3 a awm a, Juda sakhua, Mosolman leh Kristian sakhua te an ni.

          Jerusalem khua tluka he khawvêla khaw pakhat awm tawh zawng zawng zînga hnamtinte âtchilh leh ruihchilh khua hi a awm kher âwm love. Hnamtinte ruihchilh khua a nih tûr thu, Bible-ah kan hmu a ni. "Ngai rawh u, Jerusalem chu a vêla mipui zawng zawngte tân ruihna novah ka siam ang a,...(Zak 12:2,3) Chutih mêk lai chuan, tûn hnai mai hian Jerusalem hian theihnghilh a hlawh țan ta emaw ni, tih theih tûrin thlauhthlâkin a awm mêk a.

          Tûn hnai lawk khân UN chuan, "Solomona Temple sakna tlâng, tûna Mosolman Temple 'Dome of the Rock' dinna hi Israel History nên inkungkaihna a nei lo a ni," a ti a. Jerusalem-a khawvêl ram hrang hrangte Embassy pawh Jerusalem ațanga insawn chhuakin, Tel-Aviv khawpuiah an insawn ta sung sung bawk a ni. A hma lawkin, Eastern leh Gaza Strip vêla Judate chênna tûra Israel sorkarin insakna tûra hma a lâkna chu UN Security Council chuan a lo dem tawh a.Israel lamțanga ngaih, US President Barack Obama kaihhruai lah chuan VETO power hmang lovin a inhnûkdâwk ta bawk si a.

          Amaherawhchu, Jerusalem pawimawhzia chu Sam ziaktu chuan hetiang hian a sawi a ni. "Aw Jerusalem, ka theihnghilh che chuan ka kut dinglam hian a thil thiam hi theihnghilh ve rawh se. Ka hriat reng loh che chuan, ka lei hi ka dangah bet tlat rawh se; ka hlimna ber aia Jerusalem ka duh zâwk loh chuan" tiin. (Sam 137:5,6). He Sam ziaktu kaltlanga Jerusalem in Pathian thinlung a luah tlatna avâng hian khawvêl hian Jerusalem hi a hnuchhawn san tak tak thei lova, khawvêl hnamtinte tân ruihna hlo a la chang chho ta zêl zawng a nih hi.

          US President thar Donald Trump chuan a campaign au hla ang leh a lo intiam tawh ang ngeiin, 6.Nov.2017 khân Jerusalem chu Israel khawpuiah a pawm thu puangin, US Embassy, Tel-Aviv ami pawh Jerusalem-ah sawn tûrin thupêk a chhuah nghâl a. Chu a thupuan chuan khawvêl hnam hrang hrangten Jerusalem an ruihchilhna a rawn ti tho thar leh ta a. Hetih lai hian, UN memberte rang takin an țhukhâwm nghâl a, memberte zînga a tam zâwkin President Trump-a thutlûkna chu an pawm loh thu an puang ve nghâl bawk a ni. Tûnah hian khawvêl hmun hrang hrangah President Trump-a thupuan duh lo hian buaina a chhuak mêk a ni.

          Bible-in a lo sawi tawh angin, Jerusalem hi hnamtinte tâna ruihchilh lehzualnain a hmuak mêk niin a lang.


                         HLAWNCHHING

Saturday, 27 January 2018

HLAWNCHHING ȚAH HLA - 4

HLAWNCHHING ȚAH HLA - 4


               MITTUI TLÂKNA KHAWVÊL

                                                HC Lalramdina



Ka sâwm chhuah ni hauh loh mittui, dan zawh rual lohva a far țhinna khawvêlah hian -

Hlim leh lâwm châng ni awm mahse;
          Țah ni leh lungngaih ni a thleng fo țhîn...

Ka hringnunah hian lungngaihna thlipui nasa tak a tleh țhîn a;
          Nun thar neih mamawh êm êm hi hnungchhawnin ka awm fo țhîn

Tui fâwn ang maia chak, sual thlêmna hian min nuai fo țhîn a;
          Thlipui tluka tawrh har, lunglênna leh khawharna hian min ûm phâk fo țhîn

Ka chan phâk nia ka hriatte pêk ka ni lo fo va;
          Ka chanvo tûr nia ka ngaih, lâksak ka nih châng a awm fo țhîn

Bûk lung diklo hmanga khâi kân ka ni fo va;
          Tehkhâwng tlâktlâilo hmanga teh thlâk ka ni fo bawk

Ka bula awm rih tûra ka thlâkhlelh ngawih ngawihte ka sûn liam mêk lai leh;
          Ka hringnun chauh chângin...

Hei hian min tho leh țhin -

A tâwp thlenga ka tân tia, a mittui leh thisen sêng raltu, hmangaihna tâwp ve ngai lova min hmangaihtu;
          Awrâwl chhuah meuhva a Pa hnêna ngaihdam min dîlsaktu, Isua Krista hian min theihnghilh ve ngai lo, tih hi.

"Ti chuan, Ka thi lo vang, ka dam ang a, LALPA thiltihte chu ka hriattîr zâwk ang (Sam 118:17)".



                         HLAWNCHHING

Thursday, 25 January 2018

2018 KUM THAR CHIBAI

2018 KUM THAR CHIBAI

                                                HC Lalramdina


          Kum 2018, kum thar chu Pathian khawngaihna avângin kan lo chuangkai leh ta reng mai. Pathian khawngaihna avânga he hun ropui tak min hruai thlengtu Lalpa chu fakin awm rawh sela. Kum thar hruai thlena awm zawng zawngte Isua Krista hmingin Kum thar chibai ka bûk a che u. Pathian thu chuan, "Amah ațang leh amah avâng leh amah atân thil zawng zawng a lo awm a ni si a," (Rom 11:36) a ti a. He kum thar pawh hi Lalpa min pêk a ni tih hriaa hlim leh lâwm taka hmang țheuh tûrin duhsakna ka hlân a che u.



          Kum thar kan tih hi mihring ten hunbi kan tehna mai chauh a ni a; Nikum leh nimin te hi nakum leh naktûk nên a nihphungah chuan danglamna hranpa a nei lova. Mahse, mihringin kan hunbi chhiar dânah a pawimawh êm avângin mimal, chhûngkua, kohhran leh sâwrkâr thlengin ruahmanna thar kan siam țhîn a ni.


          He kum thar hi nghâkhlel taka lo thlir leh ngâkhlel lêmlo, lo huphurh lâwk viaute pawh kan awm ngeiin ka ring. Tin, kan nghahhlelh chhan leh nghahhlelh loh chhan pawh tam tak a awm thei ang.


Kum thar kan nghahhlelh chhan ni theite :-

1. Sâwrkâr hnathawkte tân kum tharah chuan dinhmun țha zâwka ding tûra inngaihna nei, kâisân, hlawhpun etc avâng tein kan nghâkhlel a ni thei. Tin, hna la hmu lote tân pawh hna hmuh beiseina avângin kan nghâkhlel a ni thei.

2. In leh lo thar leh țha zâwk neih beiseina avângin.

3. Nula leh tlangval tân nupui/pasal neih kum tûr. (Hei hi țhalai tam tak kum thar nghahhlelh chhan chu a ni) Tin, innei tharte tân pawh fa neih beiseina avângin kan nghâkhlel thei bawk.


          Hêng bâkah hian kum thar nghahhlelh chhan tam tak a la awm thei ang a, mimal tinah erawh a danglam thei viau ang. Thil duhawm nia kan hriatte chang tûrin hisâp thui tak kan nei fo țhîn. Khîng kan sawi tâk te khi mahni hmasialna ațanga chhuak mai a nih chuan kan beisei angin thil a kal loh chuan kan beidawng hle ang. Mihringte hian kan hma lam programme kan siam rêng rêngah hian a thleng thei tih chu hre tho mah ila, thil țha lo - Harsatna te, natna te leh thihna te hi kan telh ngai vak lo. Kan siam tel lohah hian hun kan hmang tam hle si. Amaherawhchu, Lalpa tâna nung tûr tih inhretu tân erawh chuan a thinlung duhzâwng chu Pathianin a pe thei a ni.


Kum thar kan nghahhlelh loh chhan ni theite :-

1. Hna avânga hmun hreawm zâwk leh châkawm lo zâwka insawn a ngaih dâwn vâng te leh pension kum tûr a nih avânga khawsak harsat tûr ngaihtuahna avâng tein kan nghâkhlel lo a ni thei.

2. Bâwrhsâwmna leh harsatna hrang hrang avânga thihnain chhûngkua min țhen hlauhna avângin kan nghâkhlel lo thei bawk.

3. Kum hluia kan hmangaih kalta te tel lova hun hman huphurhna avâng tein he kum thar hi kan nghâkhlel lo thei bawk.


          Hêng chauh lo pawh hi kum thar kan nghahhlelh loh chhan tam tak a awm ang. Nghâkhlel lo viau pawh ni ila kum thar chu a lo thleng dâwn tho tho va, chuvâng chuan, eng ang harsatna pawh lo thleng sela, huaisen taka kan hmachhawn theihna tûrin kan rilrû kan buatsaih zâwk tûr a ni.

1. Lalpa la hmu lo/nei lo ten Amah hmuh/neih nan hman i tum ang u :-

          Kum hluia Pathian hmu/nei hman ta lo kan lo awm a nih chuan, Pathian khawngaihna leh zahngaihna chuan hun țha, Amah kan hmuh/neih theih nan kum thar min rawn hlangkai a ni tih hi hria ila. Amah hmu/nei thei tûrin, "Hmuh awla a awm lai hian Lalpa chu i zawng țheuh ang u". Pathianin hun țha min pe a ni tih hre lova mahni duh dân dâna hun kan hmang leh mai mai a nih chuan, hun țha dang pêk kan ni tawh kher lo mai thei a sin. " Mi țhenkhatin muanga an ruat angin Lalpa chu a thutiam kawngah chuan a muang love; tuma boral duh lova, mi zawng zawng lo sim duhin, nangmahni lamah a dawhthei a ni zâwk e" (2 Pet. 3:9) Kan hun țha hmuh hi hman țangkâi i tum țheuh ang u.

2. Lalpa rawngbâwl nan i hmang ang u :-

          Rawngbâwltu țhenkhat tan chuan kan hna chelh lai term a tâwp avânga insawn ngai te, țhenkhat tan chuan kum tam tawh avânga pension hun pawh a ni mai thei e. Pathian hian a rawng kan bâwl zêl dân tûr kawng ruahman mitin tan a nei a. Kan dam chhūng hun a la tam emaw, a tlēm emaw hun thar min petu Pathian chuan hun thar min pèk chhan a nei țheuh a ni tih hria ila. Kum hlui lama kan lo hah tawh avânga hahchawlh tawh duhna leh midangin lo ti ve tawh se tia phûtna rilrû kan lo nei pawh a ni thei e. Amaherawhchu, hun țha min petu Pathian  hian chawlh min pêk loh chuan kan châwl mai thiang lova, châwl tûra min duh hunah chuan châwl hlen tawh tûrin min hruai mai ang. Pathianin keimahniah thiltum pawimawh tak neiin he kum thar hi min hruai thleng a ni. He khawvêl hi chu danglam chak hle mahse, Isua erawh niminah nên, vawiinah nên kumkhua pawhin a pangngaiin a awm reng fo vang.


          He kum thar hi Pathian hruaina ngaichâng zêlin Ama tana nung tûrin lawm takin i hmang țheuh ang u.


                         HLAWNCHHING