MAMMOTH A NUNG LEH DÂWN
Lalramdina Hlawnchhing
Mammoth hrelo kan awm em? Naupang milembu ah pawh hmuh tûr a awm fo thin hi. Ice Age (Animation film) en tawh chuan Mammoth hrelo kan awm âwm love.
Mammoth chu Sai chikhat, a ni a, a scientific name chu Mammuthus a ni. Hnim ei chi (herbivorous mammals) an ni a, hmul sei leh buk tak an nei a, ngho (tusk) sei tak, kual deuh ngûk mai an nei bawk. Kum maktaduai 2 liam ta atanga kum maktaduai 9,000 liam ta vêl inkâra mi kha an ni. Tun lai Sai thlahtute zinga mi an ni. An ngho sei zawng pawh 13 feet (4 meters) laia sei te a ni thin. Museum lianah chuan hmuh theihin a la awm nual. Mizo chuan 'ngho' kan ti vek mai a. English ho chuan, Sakei, Ui, etc lam chi ngho, an hmui chîpa langlo ho hi 'FANG' an ti a, hmui chîp chung pawha lang ho hi 'TUSK' an ti thung.
Hmânlai khawvêlah chuan, ramsa lian pui pui, Dinasaur, Mammoth, ete te an tam hle thin tih pawh kan hre vekin ka ring. Mahse, hêng ho hi chhan hrang hrang avângin, tunah chuan hmuh tûr an awm ta lo. Tuna kan sawi tûr, Mammoth pawh hi kum tam tak liamta khân an rêm(extinct) tawh a, an ruhro mai lo chu hmuh tûr a awm ta lo a ni. Chumi hma chuan Africa ah te, North America ah te, Asia ah te, Europe ah te an awm thin.
20 October, 1999 khân Russia ram bungkhat, Siberia vur zîngah chuan Mammoth pakhat, a hminga 'YUKA' an phuah, kum 23000 zet tawih lova vurin a lo hmehkhawng, pumpiala lo la awm chu an lâichhuak a. Chu chu vurbâwm ah dahin, fîmkhur takin Chiangkaishek Memorial Hall, Taipei ah dah a ni a. Chu chu 6 November, 2013 khân Scientists ten an bêlchiang tan ta niin Reuter (Roiter tia lam tûr) chuan a sawi.
Harvard University a Geneticists te chuan he Saihmulsei (Mammoth) hi nunna an pe leh thei hnâi tawh niin an sawi a, kumhnih ral hmâin an tih theih ngei an inring a ni.
Scientist rual, Prof. George Church leh a hote chuan Mammoth ruang atanga DNA an lâkte chu hmangin, Sai damlâi pângngâite DNA nêna thlahpawlh siamchhuah an tum mêk a. Chu sa thar siam tûr chu Sai ang deuh, Mammoth pianze tam tak chhawm si ni dâwnin an sawi. Hemi atân hian Asia ram Sai te chu, African Sai aia Mammoth nêna inlaichîn hnai zâwk an nih avângin hman an ni dâwn niin an sawi bawk. He Mammoth thar tûr hi, Sai damlâi chhûl hmanga paitîr lovin, a paina siamchawp (Artificial womb) atanga piantîr tum a ni.
He technology hi 'CRISPR/Cas 9' tih a ni a, Prof. Church te thian zaho hmuhchhuah a ni. 2012 atang khân hman a lo ni tawh a. Genetic engineering lama hmaâwnna nasa tak siamtu a ni an ti.
Telegraph News in a sawidân chuan, Church-a chuan, tûn atanga kum sâwm ral hmâin, upatna tihlêt theih dân (Age reversal techniques) pawh hi hman theih ni dâwnin sawi a ni. Age reversal techniques hi hman theih a nih hun chuan, Milton-a thawnthu, The Lost Horizon a, Shangrila a chêngte ang deuh khân, tuna pitar/putar rualte pawh hi thalai hmêl zekzawkin an la lêng dual dual mai thei a nia.
HLAWNCHHING
No comments:
Post a Comment