FANAU ENKAWL LEH KAIHHRUAI

FANAU ENKAWL LEH KAIHHRUAI (Article)

                                                HC Lalramdina

          Nu leh pa tena kan mawhphurhna kan zawh loh avânga sualna tem laklawh tawh kan fate hi sim tir leh an har duh êm êm a. Sual kawng an zawh hma ngeiin, naupang chu a kalna âwm kawngah kan hruaia kan zirtir hi nu leh pate tihmâkmawh a ni. Nu leh pa, mahni fate hmangaih lo kan awm lo rêng rêng a, an țhat kan duh a, mi fel tak leh țha tak rawn ni tûrin kan duh a, a beisei pawh kan beisei țhîn a ni. Mize țhatna te, felnate rêng rêng hi vânneihna leh vânduainate anga a tawng fuhtu apiang ina neih mai theih thil a ni lova. Nei tûra inbuatsaihnate, zirtirnate, kaihhruainate avâng chauhva lo par chhuak țhîn a ni zâwk.

          Naupangte hian an nu leh pate hi an ngai ropui êm em a, tûma tluk loh, mi aia fel leh țhaah an ruat tlat a ni. Nu leh pate ngaihhlut zâwng chu an ngaihlu ve mai țhîn a, chutiang mi chu nih ve pawh an tum țhîn. Chuvângin, naupang țhan chhoh zêl dân tûra enkawlna kawngah hian kan fîmkhur hle tûr a ni.

FANAU ENKAWL KAWNGA NU LEH PATE HRIATTÛR

1. Pa in emaw nu in emaw naupang a zilhhau laiin naupang chu midangin chhan loh a țha. An zilhhau chhan kha a thlâwn vek thei a ni. Thutiam kenkawh a țûl a, vuak tiama vuak leh loh te, thil pêk tiama pêk leh lohte avâng hian thutiam an ngaihpawimawh loh phah thei a ni.

2. Naupangte hi a pawngapuia vin leh râwl ringa biak hi a țha lo. Fate hneh loh entîrna mai a ni. Chubâkah, inthlahchhâwn zêl a awl a. Aw nêm leh zaidam raih hi pawm leh zawm a nuam zâwk a ni.

3. Naupang tihțhaih hi a țha lo êm êm a ni. Mi huaisente chanchin sawiin, huaisen tûra fuih fo zâwk țhîn tûr a ni.

4. An thil rawn hawn chungchângah hian fîmkhur a țûl êm êm a, an chhar nge an rûk tih hriatchian fo tûr a ni.

5. Fate hriatah nu leh pa inrêl loh hrâm a țha. Mi rêl an chîng ve mai ang.

6. Pawisa ngainat tir loh hrâm a țha. An thil mamawhte chu puitlingin lei sak a, a taka pêk a țha. An thil ngen apiang, an țah dâwn avânga kan pêk zêl chuan kan pêk sên loh hun a lo awm ang. Naupang vawikhat țapin thil a tipawi lutuk lo, duat avânga vawikhat pêk hian thil a tipawi fê zâwk a ni.

7. Mi zîngah emaw an țhiante zîngah emaw fate zak tûr leh beidawng zâwngin tih loh tûr a ni. Zahna hian thuawihna aiin inrunluihna a thlen châwk.

8. Fate sualna hi zêppui loh a țha. Kan zêppui a nih chuan ka sual lo emaw an inti ang a, thilual tih pawi tih lohna an nei zual sauh thei a ni. Mahse, sawi zuah zuah tûr erawh a ni chuang lo. An thil chîn țhalo tih sim tuma hauh leh vuak satliah aiin an sim loh chuan an nih châk zâwng an nih theih loh phah tûr zia hrilhfiah zâwk tur a ni.

9. Naupang hi an thil lawmpui chîn fo a țha. Tih loh tûr chauh ni lovin, tih tûr pawh hrilh fo țhin tûr a ni.

10. Fate bulah Isua Krista zahpui a awl hle âwm e. Isua Krista kan zahpui a nih chuan an rilrû a lo sak hnuah roreltute leh rawngbawltute rawih a lo ngai mai ang.

11. Naupang chu a kalna âwm kawngah hruai la/zirtîr la, a upat hun pawhin a thlah lovang.

12. I fa avânga i tah hun a thlen hma ngeiin naupang chu vêl/zilh mai rawh.

13. Naupang leh Pathian inkârah nu leh pa an awm a, inzawmtîrtu an nih loh vêk chuan a daidangtu tal an ni țhin.

14. I fate, Lalpa kawng i zirtîr loh chuan ramhuaiin sual lam kawng a zirtîr tho tho vang.

15. Nu leh pate hian kan fate hnênah thil pawimawh ber pakhat, "Hun" tih loh hi chu kan pe phal vek a. An thusawi ngaihthlâk hun te, thil hriatthiampui hunte, țanpui hun te, kawng dik kawhhmuh hun te, țawngțâisak hun te leh ngaihsak hun te kan nei thei meuh lo. I fate enkawl leh kaihhruai nan hun insiam țhîn ang che.

16. Ei leh in, silh leh fên ringawta fate duata, kawng dik kawhhmuh ngai lo nu leh pa chu an la țap ang a, retheihnain a la tlâkbuak ang.

17. Thil țha lo rêng rêng a țhat lohna hrilhfiah hi a hlu bîk a, naupangin zawm an châk bîk țhîn a, a țhat lohna sawifiah chuang lova, "Ti suh," tih ringawt hian tihchhin châkna a thlen duh.

18. I fa bâwl chîng suh; Bâwlna kâra seilian naupang chuan thutak leh fiamthu a thliar hrang thiam lo. Puitling taka biak hi mi puitling an lo nihna bul a ni.

19. Fate enkawlna kawnga engemaw chânga khawng(strict) viau a, a chânga inthlahdah hle si chu a tâwpah a hlawhchham nge nge țhin. Țan mar pât a țûl a ni.

20. Fate avâng liau liau paw’n nu leh paten an nun an uluk a ngai a ni.

21. I zirtîrnate chu a dika a țha a ni tih lantîr nân, nangmah ngeiin nun chhuahpui hmasa ang che.

          "Ngai teh, fanaute hi Lalpa laka kan rochan a ni a, Rila rah hi a lâwmman min pêk a ni si a"

NAUPANG CHU A SEILENNA HMUNA ZIRIN A RAWN ȚHANG LIAN ȚHÎN

Sawisêlna kâra seilian naupang chuan

- Mi dangte sawisêl a zir.

Innghîrnghona kâra seilian naupang chuan

- Insual châkna a țhanlenpui.

Hlauhna hmuna seilian naupang chuan

- Hlauhthâwnna a țhanlenpui.

Fuih thatho fo țhinna kâra seilian naupang chuan

- Mahni inrintâwkna a țhanlenpui.

Hleih neih lohna hmuna seilian naupang chuan

- Dikna a țhanlenpui.

Dawhtheihna kâra seilian naupang chuan

- Tawrhchhelna a țhanlenpui.

Him tâwka inhriatna hmuna seilian naupang chuan

- Amah leh a bula mite rinna a țhanlenpui.

NAUPANG ZIRTIRNA ȚHATE

Naupang chu -

1. Aia upate nêl dân tûr tâwk zirtir la, mi, mal chungah țhu mai mai lo tûrin hrilh rawh.

2. Țawngkam mawi lova an biak che phal lo la, hawihhâwm takin mite biak tûr tih hrilh rawh.

3. An serh leh kap bâwr sil fai dân zirtîr la, tumah khawihtîr lo tûrin hrilh rawh.

4. Miin, "Ka bialnu, ka bialpa," tia an fiam phal suh la, chutianga fiamtute lakah chuan inthiarfihlîm tûrin hrilh rawh.

5. An infiamna endik țhîn la, sex rim nam thei zâwng infiamnaah tel lo tûrin hrilh rawh.

6. Zawhna hlimawm tak tak zawt țhîn la, harsatna leh lungnih lohna an neih chuan i hnêna sawi țhîn tûrin hrilh rawh.

7. Mi pindana lût mai mai lo tûrin zirtîr la, thawmhnaw an inthlâk lai chuan lo inthiarfihlîm țhîn tûrin hrilh rawh.

8. A tâwk têin sex hlutna leh zahawmna zirtîr la, khawtlâng ațangin a dik lo zâwnga zirtîrna a dawng tho ang tih hriain, film țha lo en lo tûrin hrilh rawh.

9. Engkim hi an tân thurâwn petu a ni thei a, an en tûr âwm, cartoon leh lehkhabu țha hmangin khawsak dân tûr hrilh rawh.

10. Puitling hnênah kal/visit tûrin tîrlui suh la, puitlingte ngainat dân tâwk hrilh rawh.

11. Rilrû leh taksa lama an hrisêlna leh an thianghlimna tichhe thei thil te (music, video, ei/in, infiam dân țha lo, etc.) hrilhhriat la, chûng lakah chuan inthiarfihlîm țhîn tûrin hrilh rawh.

12. Tu emaw chunga lungnih lohna a neihin ngawih bopui mai suh la, a chhan zawng chhuakin, Bible kaltlanga chhân lêt dân tûr hrilh rawh.

13. Huaisen tûrin zirtîr la, mipui hmaa din chhuah ngam a pawimawh zia hrilh rawh.

14. Nu leh pain a chunga hmangaihna an lantîr dân hrilhhriat la, nu leh pate hmangaih lêt dân hrilh rawh.

15. An harsatna leh buainate hriat sak la, chuta ta chu i chhanhim thei a ni tih lantîr rawh.

16. Pathian chu engkim chunga roreltu a ni tih zirtîr la, a chungah beiseina nghat tlat tûrin hrilh rawh.

          Naupangte chu kawng dik zirtir la, an upat hun pawhin an thlah lo vang, tia Pathian thuin min hrilh leh min zirtir angin, fate kawng dik zirtir leh kawhhmuh hi nu leh pa mawhphurhna leh dam chhan a ni. Fate mizia, nungchang, nunphung leh awmdân a zirin nu leh pa kan hlimin kan lâwm a, fate mizia, nungchang, nunphung leh awmdân a zirin nu leh pa kan rûmin kan tap țhin.

          Fate hi kan rohlu, kan dam chhan an nih angin, kan faten nun kawng dik leh țha an zawh theihna tûrin, chhia leh țha hriatna engkim nên theihtâwp chhuaha kan enkawl an ngai a ni. Fate enkawlna kawnga hlawhtlingte chu khawvêla mi hlawhtling leh mi vânnei, mi awhawm berte an ni.

          Kan khawtlâng leh kohhran nun, nun puarpawlêng, dawrâwm tak, han en rêng rênga Isua Krista rilrû tihah hliah hliah âwm tak, pawl hrang hrang ten siam țhat an tum mêk hi, chhûngkaw tinte hian mahni chhûngkuaah țheuh hian nasa takin țan la tlâng ila, kan sâwtpui zâwk ngei ang.

                         HLAWNCHHING