INKHÂWM LAIA MUTTHLÛK HI (Article)
HC Lalramdina
Mizo Kristiante hi kan inkhawm nasa hle mai a, kâr khatah vawi sarih (7) vêl kan inkhâwm a, zan lam bâkah nitin, zîngah țawngțai inkhâwm kan nei ziah bawk a. Khawvêlah Pathian biaa inkhâwm nasa ber hnam kan ni hial âwm mang e.
Chutiang chu kan dinhmun a nih mêk lai erawh chuan, Pathian chibai bûk tûra Biak Ina kan pun khâwm hian, Biak In chhûngah hian chhawm luh kan nei ta nual mai a. Mobile phone te, zûk leh hmuam chi te, chhiar chi te, ei chi te, etc... kan paipâwn ta nual mai. Tin, keimahni taksa ngei pawh hi kan awm dân phung ni lova a awm a chîng fo țhîn. (Entîr nân - Mutthlûk) pawh hi kan thil chhawm luhte zinga mi a ni kan ti thei âwm e. Chûng zîngah chuan, mutthlûk chungchâng hi kan sawi dâwn a ni.
Inkhâwm laia mutthlûk hian sawi a hlawh țhîn viau mai a. Mipui, mimir, a tê ber ațanga a lian ber thlengin kan sawi a, mahni inchhûngkhurah leh țhenrual kan kawmna thlengin kan sawi a, kan vei tlâng a ni ber âwm e. Tin, Pulpit tlâng thleng thlengin sawi a hlawh a, a sawitute ngei pawh an muthlu leh fo țhîn. "Mutbu nên rawn riak lût law law mai rawh" tih châkawm khawpa mutthlûk chîng pawh kan kat nuk ta mai! "Thlamuang taka Biak Ina mutthlûk te chu, inkhâwm loh ai chuan a țha zâwk hrim hrim alâwm," tia sawi mawi ni chuang si lova sawi pial thiam êm êm lah kan bâng hek lo.
Biak Ina mutthlûk hi sawi mawi chi a ni lova, rinna kawnga min tipachhetu a ni. Pathian chibai bûka kan inkhâwm laia (A bîk takin, sermon lai) kan mutthlûk nasatzia leh, chu chuan thuhriltu mai bâkah, Amah Pathian kan zah lohna a tihlan theih dânte kan chhui dâwn a ni.
A hmasain, 'Muthlu' tih hi lo hrilhfiah phawt ila."Muthlu chu muhîl si lo, meng bawk si lo, dinhmun laklawha ding, a hun leh hmun pawh thliar thei lo khawpa mahni duh dân ang lo taka awm hi a ni". Muthlu kan tih hi, harhfîm emaw, muhîl emaw tehfunga hmanga kan teh chuan, 'Tui lai rap' kan ti thei âwm e. Muthlu chuan a tum rêng vâng ni lovin, amaha nawrtu emaw, mawlhtu emaw a awm avângin meng hlei thei lovin a mit a chhîng țhîn a, chu mawlhtu chu 'Mutchhuak' kan tih hi a ni. Mi, a mutthlûk chuan, a harhfîm lova, a muhîl lo bawk tihna a ni.
Kan damchhûng hun, hmun thuma țhena hmun hnih (2/3) hi mut nân kan hmang a. Mut kan mamawh tam dân erawh kan kum azir te, kan hrisêl dân azir tein a danglam thei ang. Nausên hian ni khat (Darkar 24) ah darkar 20 lai mut an mamawh laiin, kum 12 chinah chuan darkar 10 vêl mut an mamawh leh a. Puitling tân chuan darkar 6/7 vel hi a tâwk hle niin mi thiamte chuan an chhût a ni.
Pathian biak hi Pathianin mihring a siam chhan tihpuitlinna pakhat a nih avângin a pawimawh hle mai a. Kohhran pawl hrang hrang kan awm angin, Biak Ina kan inkhâwm dan kalphung (Style) te pawh kohhran hrang hrangah a danglam a. Hêng... Catholic, Anglican, Methodist, etc., hi an thuhmun deuh a - A urhsûn zâwnga Pathian be chi an ni. Revival lam uara charismatic lam tuipuitute ve thung chuan taksa che zâwng leh tawnhriat an dah pawimawh thung. A enga pawh chu ni se, Pathian kan biak duh dân style chu inang lovin, lo danglam mahse, Biak Ina Pathian be tûra kan kal hian, Pathian leh kan inkâr tibuai thei, Amah kan biakna tipâwnlânga tidal theite zîngah mutthlûk hi sawi hmaih chi a ni âwm love.
Biak Ina kan mutthlûk chhan hi sawi tûr tam tak a awm thei ang a. A hmasa berah chuan, "Ngaiah kan neih tawh vâng a ni thei". Inkhâwmnaa muthlu țhînte hi chîk takin lo zir ta ila, mutthlûk chîng bawk kha an muthlu leh nge nge țhîn. A dawt lehah chuan, "Pathian biaa inngaih tak tak lohna kan neih vâng a ni thei". Mihringte hian kan hmuh theih loh aiin kan hmuh theihte hi kan Țih (Hlau) zâwk fo thîn. Khawvêl lalte chu be ta ila, mutthlûk mai chu a rinawm chiah lo deuh a ni.
Tin, mutthlûk hi hna thawh rim luattuk avâng te, mut theih loh (Insomnia) neih avâng tein a awm thei a. Tar chak lo mai bâkah, hrisêl lohna hrang hrang leh natna khirh tak avânga mutchhuak ngawih ngawihte pawh a awm theih ang. Amaherawhchu, hrisêl pangngai, harsatna nei lêmlo, Biak Ina inkhâwm laia "Ringtu muthlu" hmuh tur kan tam ta lutuk erawh hi chu, kan inenchian a țûl khawp mai.
Biak In chhûngah han hawi kual vêl ila, kum upa lam an muthlu nasa zual bîk a nih dâwn hi han ti dâwn ila, țhalai, nula leh tlangvâl, nu leh pa, la valai tak tak, muthlu âwm pawha mawilo te pawh an lo zanlai ve mêk bawk a! Upa tlara mi, hrisêl âwm deuh deuh an mutthlûk laiin, "Zan tam riak a pai lovang a...," han tih tûr khawpa hrisêlna pan ve deuh te an nghaterêp men kar a! Paho tlara mi, tîsa nung sârh mai leh a vun mawm țha țha an bûk lâwp lâwp laiin, nupui fanauten an eidâk tawh tih hriat reng reng khawpa tîsa tih tham pawh nei tawhlo te an lo khap ang fawk fawk a! Nuho tlar lah biak dâwna dîlna thehluh hmasak zet ngai âwm deuh deuhho an kûn lâwp lâwp laiin, "I rawn inkhâwm peih hrâm a ni maw?," tih âwm hmêl pu deuh deuhte an fîm leh kâk lawi si! Țhalai tlara mite lah 'Gym' kal țhang tih hriat khawpa sek țha țha leh a hmai tlâng țha leh pian 'Zuk la' zaih te an thlêk bâwk bâwk laiin, "A ena țha a ti hle a," tih thu tirinhlelhawmtute an harhfîm leh viau lawi si! "Muthlute chu kai tho leh ang che," tih hla ang khân, muthlu kaih thawhna tactic țha deuh kan ngaihtuah chhuah a hun ta khawp mai.
Biak Ina tui taka kan mutthlûk bawrh bawrh lai hunah hian, inah emaw, hmun dangah emaw lo awm ta ila, kan muthlu tho ang em? Mutthlûk hi hna thawh rim luattuk avâng te, mut theih loh (Insomnia) neih avâng tein a awm țhîn. Chutiang mi chu eng zât tak awm ang i maw??? Ram changkâng zâwk, Sap ram kan tih a mite khu mutthlûk an hrât an ti. A chhan chu hna an thawk rim lutuk a, nikhatah darkar 6 aia tlêm an mut țhin vâng a ni an ti! Keini hi kan ni ve kher ang em?
Kum upat vâng te, hrisêl lohna avâng te leh chhan hrang hrang avânga muthlu ai chuan 'Thatchhiat' leh 'Inthlahdah' avânga muthlu hi kan tam zâwk ang em? Mihring hian chîn dawklak (Habit) kan nei țheuh va, Biak Ina inkhâwm laia mutthlûk pawh hi kan habit zînga chhiar tel loh theih loh a ni âwm e. Duh chu ni ila chuan, darkar 2 vêl êrh âwrh hi chu kan meng hrâm hrâm thei ngei ang.
Inkhâwm laia mutthlûk pawizia chu Bible-in chiang takin min hrilh a. Eutuka pawh kha a mutthlûk avângin a chesual a, a thih phah thu kan hmu a ni. "Tin, a hming Eutuka, tlangval pakhat tukverhah chuan a țhu a, a lo muthlu a lo muthlu a. Tin, Paulan thu a sawi rei tâk avângin ani chuan a mutchhuak a tuar ta lova, in chhâwng thumna ațang chuan a tla ta a, thiin an chhar a" (Tirhkohte Thiltih 20:9) Nang leh kei hi chu inkhâwm laia kan mutthlûk avâng hian kan chesualin kan thih phah ve kher lo mai thei. Mahse, rinna kawngah kan pachhe thei a ni.
Bible in mutthlûk chu sawi loh, a hun lova mut hi retheihna a nihzia min hrilh a. "I duh chuan mu hlek la, chhîng hlek rawh, Kut kuangkuahin châwl hlek teh, I mut hlânin i rethei hman ang a, Tlâkchhamnain sipai angin a rawn nang thut ang che" (Thufingte 6:10-11) Biak Ina Pathian kan biak laia kan muthlu țhîn pawh hi a hun lova mut hlek ang chiah a ni a, thlarau lamah kan pachhe ve ngei dâwn tihna a ni. Thlarau lama chak lohna hi thil pawi tak a ni a, taksa leh rilrû thlengin a țhalo zâwngin nghawng a nei thei a ni.
Taksa hahchawlhna hun tûr Pathianin min ruat sak zan hunah, khum laizâwla thinthi diaia han mut siai siai mai tluk hi a awm lo. Zân mu tûra mahni khum laizâwla han zâl hi chuan, mutthlûk lam kan ngaihtuah tawh ngai lova, kan muhîl mai țhin. Mut kan duh a nih rau rau chuan, Biak Inah ni lovin mahni khum laizâwlah ngei i mu țhîn ang u. Chutah chuan mutthlûk a awm si lova.
HLAWNCHHING
No comments:
Post a Comment